درخت اقاقیای چتری (پیوندی) با نام علمی Robinia pseudoacacia Umbraculifera به جنس Robinia خانواده Fabaceae تعلق دارد.

معرفی گیاه - اقاقیای چتری(پیوندی) Robinia Mop Top

درخت اقاقیای چتری (پیوندی) با نام علمی   Robinia pseudoacacia Umbraculifera  به جنس Robinia خانواده Fabaceae   تعلق دارد و بومی نواحی جنوب شرقی ایالات متحده آمریکا است. این درخت در واقع با استفاده از عملیات پیوند اقاقیای Robinia pseudoacacia var. Umbraculifera (نوعی اقاقیا که به شکل معمول حداکثر3.5 متر میباشد) بر روی اقاقیای معمولی( اقاقیای نرک) بدست می آید که نتیجه آن درختی کوتاه قامت به ارتفاع حداکثر 5-4 متر است که تاجی متراکم ، مدور و بسیار زیبا و رشدی نسبتا سریع دارد. این گیاه به ندرت گل می دهد و در صورت گلدهی نیز گلهای کمی هم نسبت به اقاقیای معمولی تولید می کند.  

برگهای گیاه مرکب است یعنی هر دسته برگ از تعدادی برگچه تشکیل شده است که در فصل پاییز به رنگ زرد در میآیند که تا خزان کامل برگسار ، گیاه زیبایی خاص خود را دارد. مسئله ای که در مورد پیوند زنی این گیاه قابل توجه است این است که محل پیوند را معمولا در ارتفاع 2-1.8 متری زمین  در نظر می گیرند تا بتوان از زیر این گیاه به راحتی عبور و مرور کرد. تولید گیاهانی با قامتی کوتاه تر از این نیز امکان پذیر است اما به شکل معمول انجام نمی گیرد. اقاقیای چتری در زبان انگلیسی Top mop Robinia و Umbrella Black Locust خوانده می شود.

توجه : نام علمی درختی که با نام اقاقیای معمولی (اقاقیای نرک) شناخته می شود Robinia Pseudoacacia است . این درخت در موطن خود می تواند به طول 52 متر و قطر تنه 80 سانتمتر برسد اما در سایر مناطق  معمولا کمتر از این مقدار رشد می کند. برگها مرکب هستند از محور برگ 25-10 سانتیمتر طول دراد و از 19-9 عدد برگچه به طول 5-2 سانیتمتر و عرض 3-1.5 سانتیمتر تشکیل شده اند. مشخصه بارز این درخت خوشه های گل سفید رنگ آن است که به طول 25-10 سانیتمتر می باشد که در ماه خرداد شکوفا شده و عطر شیرینی از خود آزاد می‌کنند. البته توجه داشته باشید که برخی از گونه‌های این گیاه گلهایی طیفهای مختلف رنگ صورتی نیز دارند. گاهی با استفاده از عمل پیوندزنی، از گونه های یاد شده می توان بر روی پایه اقاقیای معمولی نیز نمونه های کوتاه قامت اما با گلهای رنگین بدست آورد. این گیاه در انگلیسی Black locast, False Acacia خوانده می شود.

گونه Robinia hispida گیاهی بوته ای شکل با چندین تنه است که حدود 2.5 متر ارتفاع می یابد . خوشه های گل حدود 5 سانتیمتر طول دارند و بر روی ساقه ها بخصوص ساقه های جوان و غلاف میوه ها موهای با ته مایه رنگ صورتی مشاهده می‌شود. بر روی ساقه های این گیاه نام انگلیسی این گیاه Bristly locust, rose locust, moss locust است. 

Robinia neomexicana در مقایسه با Robinia hispida قامتی بلند تر دارد و می تواند به حدود 10 متر نیز رشد کند اما بروی ساقه هایش همان موهای صورتی رنگ ممکن است دیده شوند گلها سفید یا صوتری رنگ است و طول محور گل 10-5 سانتیمتر می باشد. این گیاه در زبان انگلیسی به Mexican locust معروف است.

شرایط نگهداری درختان اقاقیا

آبیاری: درختان اقاقیا اصولا به خشکی خاک مقاوم هستند اما بهتر است که در مورد گیاهان جوان که هنوز سیستم ریشه ای گسترده ای ندارد آبیاری را با نظم بیشتری انجام داد. گیاهان بالغ را میتوان با فاصله زمانی بیشتری آبیاری نمود. اما وجود رطوبت به شکل منظم در اطراف ریشه های گیاه و بهره مند شدن آن از آبیاری مناسب موجب سرعت یافتن رشد گیاه و سلامت عمومی حال آن خواهد  شد. بنابراین اگر درختان اقاقیای چتری را زمانی که سطح خاک تا عمق حدود 3-2 سانیتمتر خشک شد ، آبیاری کنیم به رشد بهتر آن کمک خواهیم کرد. 

دما: طیف نسبتا وسیعی از دما را تحمل میکند و مشکلی ندارد و زمستان را می تواند تا حدود 30- درجه سانتیگراد دوام بیاورد. با گرمای تابستان نیز مشکلی ندارد اما در مناطقی که گرمای تابستان شدید است اگر در مکانی نیمه سایه کاشته شود و از آبیاری مناسبی نیز برخوردار باشد از شادابی و رشد بیشتری برخوردار خواهد بود.

نور: این گیاه در مکانهایی با آفتاب مستقیم الی سایه آفتاب رشد می کند. اما اگر مکان آن از نور مستقیم آفتاب بهره مند نباشد، رشد بسیار آهسته می شود، برگها رنگپریده می شوند و درخت بیش از پیش نسبت به فعالیت برخی آفات بخصوص شته حساسیت نشان می دهند.

خاک: گیاهی کم توقع است و طیف گسترده ای از اناع خاک را تحمل می کند. البته وجود خاک قلیایی موجب عدم توانایی جذب آهن از سوی گیاه و زرد شدن برگسار می شود.  بنابراین اگر در خاک آهک و به بیان دیگر یون کلسیم به میزان زیادی وجود داشته باشد چنین مشکلی برای گیاه پیش خواهد آمد. این مسئله بخصوص زمانی که هوا گرم است بیشتر به چشم می آید. همچنین ماندگاری رطوبت را در خاک دوست ندارد بنابراین خاک باید زهکش مناسبی داشته باشد. از نظر تغذیه با کود نیز کوددهی یک بار در سال کفایت می کند و بیشتر از آن به محلولهای غذایی نیاز ندارد مگر آنکه به دلیل بافت خاک دچار کمبود آهن و زردی ناشی از آن شود که در این صورت میتوان هر 3-2 ماه یکبار از کودهای آهن برای این گیاه استفاده کرد.

هرس: درختان اقاقیای چتری علاوه بر هرس در طی تابستان به هرس زمستانه نیز دارند البته شدت هرس با توجه به محل کاشت تعیین می شود. یعنی اگر درخت در پارک یا محوطه های باز کاشته شده باشد نیاز به هرس شدیدی ندارد و تنها لازم است که شاخه های خشکیده شکسته و یا بیمار و مزاحم آن قطع شوند همچنین تنه جوشها و پاجوشها نیز حذف می شوند اما در صورت کاشت این گیاه در مکانها پر تردد (همانند لاین میانی خیابانها) علاوه بر موارد یاد شده می بایست هر ساله به شکل منظم هرس انجام شود تا به تاج گیاه فرم داده شود  و مانع از ازدحام بیش از اندازه برگسار شود. به عنوان مثلا حدود یک سوم از سر شاخه های شاخه ها ی جانبی حذف می شوند و حداقل 8-5 شاخه اصلی نگهداری و بقیه نیز حذف می شوند. در هرس سخت دو سوم ساقه ها کوتاه می شوند. توجه داشته باشید که در خاکهای سنگین و یا در صورت آسیب دیدن ریشه ها، تولید پاجوش در این گیاه بیشتر می شود که البته باید پاجوشها را حتما قطع کرد.

تکثیر: همانطور که اشاره شد این درخت ، درختی پیوندی است. پایه های آن با استفاده از اقاقیای معمولی بدست می آید. این پایه ها را نیز با کاشت بذر و یا از طریق قلمه تکثیر می کنند. بذر درخت اقاقیا پوششی سخت دارند که مانع از جذب آب توسط بذرها می شوند. یکی از راه های نرم کردن این پوشش قرار داردن بذرها در آب با دمای 80-70 درجه سانتیگراد است.حدود 24-12 ساعت در این آب باقی می اند البته آب به تدریج دمای اولیه خود را از دست می دهد اما همان حرارت اولیه برای نرم کردن پوست بذرها بسیار مفید است. اگر نرم شدن پوشش بذر با این روش موفقیت آمیز باشد بعد از 24-12 ساعت ماندگاری در آب ، بذرها آب جذب می کنند به نحوی که اند ازه آنها حدود 3 برابر حالت اول می شود. این بذرها را می توان بلافاصله کاشت. عمق کاشت در حدود 2 سانتیمتر کافی است و بذرها در صورت مناسب بودن شرایط محیطی و در دمای 20-15 درجه حدود 4 هفته بعد از کاشته شدن جوانه می زنند.  قلمه ها از ساقه های جدید و جوان به طول 20-15 سانیتمتر در اواخر زمستان و یا اوایل بهار تهیه می شود. قطر قلمه ها بهتر است که حدود 1.5 سانیتمتر و حاوی چند برگ باشد. از خشک شدن قلمه ها حتما جلوگیری کنید و تا زمانی که قلمه ها را در بستر کاشت می کارید می توان آنها را در اب نگهداری کرد. از مخلوط پیت موس و مخلوط خاک برگ +خاک باغچه و یا مخلوطی از شن +ورمی کولایت می توان برای کاشت قلمه ها استفاده کرد به نحوی که حدود 5 سانتیمتر از طول آنها در خاک فرو رود. سپس خاک را مرطوب نگهدارید و ظرف حاوی قلمه ها را در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید. رای ریشه دهی صبور باشید زیرا ممکن است تا سه ماه نیز طول بکشد. زمانی که گیاه حاصل شده دو ساله شد می توان اقدام به انجام عملیات پیوند زنی کرد و از بین روشهای پیوند زنی روش پیوند اسکنه ای در طی تابستان انجام می شود که دو پیوندک بر روی یک پایه قرار میگیرند.

آفات و بیماری : برخی از آفات همانند شته ها، شپشک ها و معدنچی برگ می توانند برای این گیاه مشکلاتی را ایجاد کنند. بیماری هایی همچون قانقاریا ، لکه برگی های قارچی و سفیدک پودری نیز گاهی مشاهده می شوند.