معرفی گیاه-اسطوخودوس (لاواندر) Lavander

اسطوخودوس (لاواندر)Lavander به خانواده Lamiaceae تعلق دارد که در حدود 39 جنس مختلف از آنان تا کنون شناسایی شده اند . لاواندر گیاهانی چند ساله ، بوته ای شکل و گلدار هستند که معمولا حدود 60 سانتیمتر ارتفاع می یابند و  برخی از آنان به عنوان گیاهانی زینتی و همچنین دارویی مورد کشت و کار قرار میگیرند. رنگ برگها در انواع مختلف از سبز تا سبز- خاکستری متغیر است . حتی برگهای یک گیاه در طی فصل گرم یعنی تابستان و فصل سرد یعنی زمستان می تواند متفاوت باشد . مثلا در تابستان به رنگ خاکستری – سبز و یا خاکستری – ارغوانی و در طی زمستان نقره ای – سبز و یا برنز-خاکستری است. 

همچنین برگها وقتی له می شوند معطر هستند .  گلها نیز در انواع مختلف طیف متفاوتی از رنگها را می توانند نشان دهند و  اکثرا در اوایل/ اواسط تابستان  ظاهر می شوند . گیاهان لاواندر حدود 3 سال بعد از کاشت به حداکثر اندازه و گلدهی می رسند

توجه: این گیاه گونه های مختلفی دارد که مهمترین گونه ای که مورد توجه قرار گرفته است Lavandula angustifolia می‌باشد.این گیاه قبلا با نام علمی L.officinalis شناخته می‌شد.نام انگلیسی این گیاه لاواندر انگلیسی است . گونه دیگر L.multifida است که با نام لاواندر مصری شناخته می‌شود.

نیارهای محیطی

آب: لاواندر به آبیاری میانه نیاز دارد یعنی گیاه نباید خشکی بکشد و همچنین نمی بایست که بیش از اندازه آبیاری شود . خشکی کشیدن گیاه بخصوص گیاهان جوان از جمله دلایل عدم رشد و گلدهی این گیاهان و قهوه ای شدن برگها است . اما آبیاری بیش از اندازه می تواند موجب زرد شدن و ریزش برگها و در نهایت از بین رفتن تمامی گیاه شود .  در مناطقی که از بارشهای باران محروم هستند بهتر است که در سال اول و بخصوص تابستان اول هر سه هفته یکبار گیاهان جوان را آبیاری کرد تا به توسعه ریشه های آنان کمک شود. اصولا خشک شدن سطح خاک تا عمق حدود 10-7 سانتیمتری برای گیاهان بالغ و سپس آبیاری این گیاهان به کاهش خطر شیوع پوسیدگی کمک می کند . وجود مقدار مواد ارگانیک نیز به ماندگاری رطوبت مناسب در خاک کمک می کند توجه کنید که هر مقدار نزولات اسمانی بیشتر باشد باید مقدار مواد ارگانیک را کمتر و هر مقدار که کمتر باشد می توان میزان این موارد را در ساختار خاک محل کاشت بیشتر در نظر گرفت. در صورتیکی که گیاه را به شکل گلدانی نگهداری می کنید صبر کنید ابتدا سطح خاک خشک شود  و بعد گیاه را آبیاری کنید

 نور: لاواندر به مکانی با نور کامل آفتاب نیاز دارد یعنی روزانه حداقل 7-6 ساعت نور مستقیم آفتاب باید به این گیاهان بتابد . نور کم محیط از دلایل ریزش گلها و یا عدم گلدهی این گیاهان است همچنین در چنین شرایطی ساقه ها بلند و باریک می شوند و حساسیت گیاه به برخی بیماری های قارچی نیز افزایش می یابد.

دما: تحمل سرما در بین انواع مختلف لاواندر متفاوت است. نمونه هایی از آنان را در زیر مشاهده می کنید توجه کنید نمونه هایی که سرمای زمستان شدیدتری را تحمل می کنند به گرمای تابستان حساسیت بیشتری دارند . همچنین زهکش مناسب خاک و عدم ماندگاری رطوبت اضافه در پای گیاه به آن کمک می کند که زمستان را بهتر سپری کند  

گونه Lavandula angustifolia (English Lavender) تا حدود 20- درجه سانتیگراد

گونه L. x intermedia  تا حدود 20- درجه سانتیگراد

گونه L. stoechas (French Lavender) تا حدود 7- درجه سانتیگراد

گونه L. stoechas subsp. pedunculata (Spanish Lavender) تا حدود 1- درجه سانیگراد

خاک: وجود زهکش مناسب خاک بسیار مهم است زیرا این گیاهان در چنین بهترین رشد را دارد. به همین دلیل است که گاهی بستر کاشت این گیاهان را به میزان 45-30 سانیتمتر بالا می آروند و گیاهان را بر روی پشته ها می کارند . این کار به زهکش بهتر محیط اطراف ریشه ها کمک می کند. خاک سنگین که آب نگه می دارد یکی از دلایل زرد شدن و از بین رفتن این گیاهان هستند . همچنین این گیاهان خاکهای اسیدی را دوست ندارند و در خاکهایی با اسیدیته خنثی و یا کمی قلیایی رشد بهتری دارند. به همین دلیل برخی پرورش دهندگان به خاک محل کاشت این گیاهان در حدود 3-2 اوز از کچ در هر فوت مکعب اضافه می کنند  اصولا این گیاهان یا به کود شیمیایی نیاز ندارند و یا اینکه نیاز آنان بسیار کم است . گیاهان جوان را تا حدود 2 سال بعد از کاشت کود نمی دهند. برای کوددهای شیمایی نیز یک بار در بهار و بار دیگر اواسط تابستان را زمان مناسبی اعلام کرده اند و می توان از کودهایی همانند 10-10-10 استفاده کرد. به منظور استفاده از مواد ارگانیک همانند کود بسیار پوسیده دامی و یا خاک برگ ابتدای بهار زمان مناسب است که می توان یک لایه به ضخامت حدود 7-5 سانتیمتر از این مواد را در اطراف طوقه پخش کرد و البته فاصله حدود 15-10 سانتیمتری را از پایه گیاه رعایت کرد زیرا وجود این مواد د ر نزدیکی طوقه گیاه از دلایل ماندگاری رطوبت و  پوسیدگی تدریجی گیاه است . این گیاهان را می توان در گلدان نیز پروش داد فقط شرط آن زهکش مناسب خاک گلدان است. فاصله مناسب این گیاهان در خاک باغچه در حدود 45 سانتیمتر است.

تکثیر: یکی از آسانترین شیوه های تکثیر ، تقسیم گیاه مادری است که در پاییز انجام می شود البته اگر زمستانی سخت در منطقه دارید این عمل را می توانید در اواخر زمستان/اوایل بهار انجام دهید. کافی است گیاه مادری را از خاک در آورید و آنرا به دو یا سه قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را در مکان مورد نظر بکارید. توجه کنید که این روش هر 3 سال یکبار توصیه می شود تا گیاهان جوان بتوانند در مکان مستقر شوند و رشد کنند . از بذر این گیاه نیز می توان استفاده کرد البته بذر گیاه لاواندر به کندی جوانه می زند و جوانه زنی آن یک تا سه ماه می تواند طول بکشد. عمق کاشت بذرها در حدود 0.5 سانتیمتر است و دمای مناسب جوانه زنی نیز حدود 15 درجه سانتیگراد است. گلدان را در کنار پنجره ای آفتابگیر قرار دهید و مراقب باشید که سطح خاک خشک نشود یعنی زمانی که تا حدودی رطوبت را از دست داد سطح خاک را آبیاری کنید و برای جلوگیری از جابجایی بذرها به دلیل جریان آب می توان این کار را تا زمان سبز شدن بذرها با اسپری آب انجام داد. زمان جابجایی گیاهان جوان نیز هنگامی است که حداقل 3 سانتیمتر رشد کرده باشند ان زمان است که می توان از گلدان اولیه آنها را بیرون آورد و در مکان دیگری انها را کاشت. برخی از انواع لاواندر را که بذر تولید نمی کنند می بایست با قلمه تکثیر کرد قلمه تهیه شده از نوک ساقه را در هر زمانی از سال بجز زمستان می توان تهیه کرد . بهار و اوایل پاییز زمان مناسبی است. و قلمه های بهاره ریشه زایی سریعتری دارند. برای قلمه گیری می توان یک ساقه جانبی را از گیاه جدا کرد به نحوی که مقداری از چوب قدیمی نیز همراه آن باشد . برگها را از یک سوم پایینی قلمه ها باید جدا کرد و در صورت داشتن هورمونهای ریشه زایی انتهای این قلمه ها را به هورمون اغشته کرد و در خاکی شنی کاشت . این قلمه ها در حدود دو هفته طول می کشد تا ریشه بدهند .

هرس: هرس این گیاهان به منظور کنترل رشد ساقه ها و اندازه گیاه و شکل دهی به گیاه انجام می شود . در اواخر زمستان ساقه های بلند را می بایست تا حدود نیمی از آن کوتاه کرد. به نظر می رسد که اگر بیش از این کوتاه شود رشد خوبی بعدا نخواهد داشت .  و همچنین ساقه هایی که از سرمای زمستان آسیب دیده اند را نیز قطع کرد. هرس این گیاه را بعد از تابستان انجام ندهید زیرا موجب رشد نامناسب گیاه در سال آینده خواهید شد . اواخر زمستان زمان مناسب این عمل است . د رتابستان نیز با جداسازی گلهای پژمرده می توان به گلدهی بیشتر این گیاه و رشد بهتر آن کمک کرد

افات و بیماری: گیاهان لاواندر بیماری و یا آفت جدی ندارند و بیشتر به شرایط محیطی نامناسب حساس هستند و چنین شرایطی می تواند مشکلاتی ایجاد کند به عنوان مثال سنگین بودن خاک و آبیاری زیاد می توان منجر به پوسیدگی ریشه به دلیل فعالیت برخی بیماری های قارچی شود.