گیاهان آبزی یکی از مهمترین بخشهای یک اکوسیستم آبی را تشکیل می دهند و به همراه جلبکها از تولید کنندگان این اکوسیستمها به شمار می آیند. اما تعاریف متفاوتی در مورد این گروه از گیاهان وجود دارد که در ابتدای بحث به برخی از آنها اشاره می کنیم.
بر طبق تعریف گیاهان آبزی حقیقی به گیاهانی گفته می شود که قادرند چرخه زایشی خود را هنگامی که تمامی بخشهای رویشی آنها در آب غوطه ور بوده و یا تنها برگهای آنها در سطح آب شناورند ، کامل کنند (دن هارتاگ و سیگال 1964 و دن هارتاگ و سایرین 1988) . البته برخی از مولفین علاوه بر گیاهان آبزی مذبور، گیاهان آبزی دیگری که برای تکمیل چرخه زندگی خود به محیط خشک نیاز دارند را نیز گیاهان آبزی واقعی محسوب می نمایند (کوک 1996).
الف: گیاهان آبزی از نظر نوع اکوسیستم موجود در آن :
1: Aquatic Plants : به تمامی گیاهان آبزی اعم از آبهای شور و شیرین گفته میشود.
2:: Hygrophyte Plants به گیاهان آبدوست ساکن در تالابها و آبهای شیرین گفته می شود.
3: Amphibious Plants: گیاهانی که آب را ترجیح میدهند اما در صورت فقدان و کاهش آب توان زندگی با رطوبت اندک را نیز دارند. مانند Polygonum- Baccopa – Lippa – Paspalum - Juncus .
4: Mezophyte Plants : گیاهان نم دوست اطراف نقاط آبی که در خاک با رطوبت بالا رشد می کنند. مانند درختان بید در شمال ایران و یا در ختان توسکا در تالاب انزلی و آستارا و شبه جزیره میانکاله.
5: Halophyte Plants : گیاهان مزوفیتی که در خاک شور رشد کنند. مانند گیاهان محیط حوض سلطان و دریاچه نمک قم و ... مانند برخی گیاهان تیره Chenopodiaceae .مثلا جمعیت Salicornia و غیره در اطراف تالابهای سه گانه آق قلا و سواحل غربی خلیج گرگان.
6: Mangrow Plants : جنگلهایی از گیاهان خاص مانند Avicennia وRhizophora که به تنهایی یک اکوسیستم بوده و نه شامل دریا و نه شامل رودخانه به شمار می آیند.
ب: تقسیم بندی ژرژ لمه بر اساس میزان نیاز به آب و نحوه استقرار در اکوسیستم آبی :
1: Aquatic Plants : گیاهانی که با کاملا در آب فرو رفته اند مانند جلبکها و برخی خزه ها مثل خزه Sphagnum . و یا گیاهانی که تمامی پیکر گیاه به جز گل در داخل آب قرار دارد مانند Utricularia وMyriophyllum . و یا گیاهانی که برگهای شناور داشته و گلها نیز بیرون از آب تشکیل می شوند مانند Nymphaea و Ranunculus و ...
2: Semi Aquatic Plants : در این گیاهان ساختارهای هوایی و گاها حتی ریشه نیز خارج از آب قرار می گیرد.مانن گیاهان بلند اطراف آبهای جاری و دره ها و تالابها مثل Typha و Iris و Spargonium . و یا درختان جنگلهای باتلاقی و مانگرو در مناطق ترو پیکال مثل Taxodium .
3: Amphibiou Plants .
4: Hygrophytes Plants : این گیاهان در خاکهای اشباع از رطوبت که گاها پر از آب می شوند مانند دره های مرطوب می رویند مثل Cyperaceae و Salix و Phragmites .
5: Aerohygrophylus Plants : این گیاهان آب مورد نیاز خود را از اتمسفر مرطوب یا رطوبت حاصل از امواج دریا تامین میکنند . مانند کریپتوگامهای اپی فیت(سرخسهای دارزی) و ...
6: Mezophytes Plants : مانند اکثر گیاهان که دارای نیاز به آب متعادل هستند.
7: Xerophytes Plants : این گیاهان در مناطق کم باران با دوره های خشکسالی طولانی زندگی می کنند. مثل Poa و Ammophylla و Heberitta .
ج: گروه بندی کی سی میسرا بر اساس موقعیت گیاه در اکوسیستم آبی :
1: شناور آزاد : مانند Azolla – Salvinia – Spirodella – Eichorhina – Lemna
2: شناور غوطه ور : مانند Najas – Utricularia – Ceratophyllum - Myriophyllum .
3: شناور ریشه در کف : مانند . Marsilia – Ipomea – Trapa - Nymphaea
4: غوطه ور ریشه در کف : مانند Chara –Nitella – Isoeteses – Valisneria .
5: با ریشه بیرون از آب : مانند Typha – Eleocharis – Limnophylla – Spargonium Sagitaria .
6: گیاهان ماندابی : مانند Cyperus – Scirpus – Rumex – Asterchantha .
د: تقسیمات گیاهان آبزی بر حسب موقعیت عمق ریشه بر حسب متر:
البته باید توجه داشت که این تقسیم بندی بر حسب موقعیت جغرافیایی و اکولو ژیک قابل تغییر است :
1: Emerged Plants : گیاهان باتلاقی : تا عمق دو متر :ریشه در داخل آب اما عمده پیکر گیاه خارج از آب : Spargonium – Alisma – Typha – Phragmites – Iris - Cyperacea
2: Floating Leaf : برگ شناور ها : عمق یک تا سه متری : ریشه در آب و گلها بالاتر از سطح آب : مانند Nymphaea – Nelombium – Nuphar .
3: Free Floating : شناور آزاد : صفر= سطح آب : مانند Lemna – Azolla – Salvia .
4: Sub Merged : غوطه ور متصل به کف : عمق دو تا ده متر : مانند Ceratophyllum – Potamogetons .
5: Free Submerged : غوطه ور آزاد : عمق یک تا سه متر : مانند Utricularia – Najas Ceratophyllum .
6: Riparian : حاشیه آب : عمق صفر = خارج آب : Salix – Alnus – Petrocarya
